Nasz Patron

Janusz Korczak, właściwie Henryk Goldszmit, urodził się 22 lipca 1878 lub 1879 roku w Warszawie, zmarł w  sierpniu 1942 roku w Treblince ze swoimi podopiecznymi. Pochodził z rodziny żydowskiej, związanej z oświęcimskim Ruchem Haskali. Należał do kręgu postępowej inteligencji warszawskiej przełomu XIX i XX wieku.

Jego dziadek był lekarzem, a ojciec, Józef, adwokatem. Był prozaikiem, publicystą, pedagogiem, działaczem społecznym. Współpracował m.in. z "Głosem", "Przeglądem Społecznym", "Czytelnią dla wszystkich", "Słońcem", "Szkołą Specjalną". Pisał powieści oraz opowiadania dla dzieci i młodzieży. W 1899 roku przyjął pseudonim literacki - Janusz Korczak.

Po ukończeniu studiów medycznych na Uniwersytecie Warszawskim, które uzupełnił w Berlinie i Paryżu, w 1903, pracował jako lekarz w szpitalu dziecięcym w Warszawie. Studiował również pedagogikę.

Był współtwórcą i kierownikiem (wraz ze Stefanią Wilczyńską) Domu Sierot dla dzieci żydowskich (1912-1942) i sierocińca dla dzieci polskich Nasz Dom prowadzonego przez Marię Falską (1919-1936). Był wykładowcą w Wolnej Wszechnicy Polskiej i Instytucie Pedagogiki Specjalnej oraz kuratorem w sądzie dla nieletnich. W latach 1935-1936 wygłaszał (pod pseudonimem Stary Doktor) pogadanki radiowe dla dzieci i dorosłych.

Wypracowany przez Korczaka system pracy wychowawczej w sierocińcu był oparty na pobudzaniu dzieci do samodzielności, wyrabianiu poczucia odpowiedzialności za czyny, stwarzaniu warunków do osiągania pełni odpowiedzialności moralnej. Korczak odgrywał w tym systemie zasadniczą rolę. To on dał możliwość stworzenia wychowankom samorządu dziecięcego oraz redagowania od 1939 roku małego pisemka "Mały Przegląd". W Domu Sierot i Naszym Domu sam przekazywał dzieciom wiedzę. Żądał praw dziecka do szacunku, zrozumienia i miłości.

Twórczość Korczaka jest silnie związana z jego działalnością i koncepcjami pedagogicznymi. Ogłosił wiele prac z zakresu pedagogiki, m.in.: "Jak Kochać dziecko" (1920), "Prawo dziecka do szacunku" (1929), "Momenty wychowawcze" (1919), "Prawidła życia" (1930), "Pedagogika żartobliwa" (1939). Debiutował utworem scenicznym "Którędy?" (w 1898 został wyróżniony w konkursie Kuriera Warszawskiego), następnie wydał m.in. naturalistyczne powieści społeczne: "Dzieci ulicy" (1901), "Dziecko salonu" (1906), psychologiczny utwór napisany w formie pamiętnika "Spowiedź motyla" (1914), powieść obyczajowo psychologiczną "Kiedy znów będę mały" (1925), satyrę obyczajową "Koszałki opałki" (1905), prozę poetycką "Sam na sam z Bogiem" (1922). Spośród utworów kierowanych do dzieci popularność zdobyły opowiadania z życia kolonijnego "Mośki, Joski i Srule" (1910) oraz "Józki, Jaśki i Franki" (1911). Największe walory prezentują powieści fantastyczne: "Król Maciuś Pierwszy" (1922, ekranizacja 1958), "Król Maciuś na wyspie bezludnej" (1923), "Kajtuś czarodziej" (1934), a także powieść obyczajowa "Bankructwo Małego Dżeka" (1924).

Korczak w swych książkach zastanawia się nad psychiką dziecka, ukazuje dziecięcy świat przeżyć i marzeń, a także problemy władzy. Rozważa złożone zagadnienia moralne, łączy prostotę przekazu i barwność fabuły, humor i liryzm z głęboką i gorzką zadumą nad współczesnym światem. Bohaterowie jego utworów są dziećmi niespokojnymi, przeżywającymi głębokie konflikty wewnętrzne. Tragizm losu bohaterów splata się z humanistyczną wiarą w człowieka i najbardziej trwałe wartości moralne. Korczak jest też autorem dramatu "Senat szaleńców" (wystawionego w 1931) oraz "Pamiętnika", pisanego w 1942 w getcie żydowskim (wydanego w 1958).

Zginął w hitlerowskim obozie zagłady, mając możliwość przeżycia, dobrowolnie towarzysząc swym wychowankom z Domu Sierot zmuszonym do opuszczenia warszawskiego getta.